Azərbaycanda pambıq sahələrinin güzəştli sığortası başlayıb - QAYDALAR - CƏDVƏL

Azərbaycanda dövlət dəstəyi ilə tətbiq edilən aqrar sığorta mexanizmi vasitəsilə pambıq sahələrinin sığortalanması şərtləri açıqlanıb. Aqrar Sığorta Fondu bildirir ki, fermerlər və iş adamları 2021-ci ildə pambıq sahələrinin sığortalanması üçün artıq indidən müraciət edə bilərlər.

Hazırda pambıq Azərbaycanın əksər rayonlarında, xüsusilə Aran və Qarabağ bölgəsində - Saatlı, Sabirabad, Bərdə, İmişli, Ağcabədi, Beyləqan, Biləsuvar, Neftçala və digər bölgələrdə əkilir. Pambıq sahələrinin sığortalanması zamanı bitkinin  məhsuldarlığı, qiyməti, yerləşdiyi ərazi və seçilən sığorta zərfi nəzərə alınacaq.

Qaydalara əsasən, hesablama aparılması üçün pambığın 1 hektarına məhsuldarlıq və məhsulun qiyməti normaları müəyyən edilib. Belə ki, pambığın bir hektar üçün məhsuldarlıq norması 1-54,3 sentner arasında, qiymət isə 50-65 manat/sentner arasında  müəyyən edilib.

Bir hektar sahədən məhsuldarlıq və qiymət hədləri aşağıdakı kimidir:

Pambıq sahəsinin sığortası üzrə sığorta məbləği bu məlumatlar və əkinin sahəsi nəzərə alınmaqla müəyyən edilir:

Misal. Saatlıda (Aran regionu) əkin sahəsi – 6 hektar, 1 hektar sahədən gözlənilən məhsuldarlıq – 20 sentner, 1 sentner məhsulun bazar qiyməti 60 manat olduqda:

Sığorta məbləği = 6 x 20 x 60 = 7200 manat müəyyən edilir.

Qaydalara görə, aqrar sığorta çərçivəsində pambığın sığortalanması üçün 2 sığorta zərfi təklif edilir.

Bunlardan birincisi əksər riskləri əhatə edən “baza zərfi”, digəri isə əlavə riskləri əhatə edən zərfdir. Sığorta zərfləri bir-birindən, əhatə etdiyi risklərlə yanaşı azadolma məbləğləri ilə fərqlənir.

Birinci -“baza zərfi”ndə azadolma məbləği 10%-dir. Bu zərf pambığı dolu, yanğın, zəlzələ, torpaq sürüşməsi, qasırğa, fırtına və üçüncü şəxslərin hərəkətindən sığorta edir.

1-ci sığorta zərfinə aşağıdakı risklər aiddir:

- dolu;

- yanğın;

- zəlzələ;

- torpaq sürüşməsi;

- qasırğa;

- fırtına;

- üçüncü şəxslərin hərəkətləri riski üzrə təminat.

2-ci sığorta zərfi

İkinci sığorta zərfi üzrə azadolma məbləği 30%-dir. Bu zərf pambığı bitki xəstəlikləri və zərərvericilər, eləcə də xüsusi təhlükəli ziyanvericilərin yayılması və hücumu risklərindən qoruyur.

2-ci sığorta zərfinə aid risklər:

- bitki xəstəlikləri və zərərvericilər;

- xüsusi təhlükəli ziyanvericilərin yayılması və hücumu riskləri üzrə təminat.

Bu sığorta zərflərinin seçilməsi fermer və ya pambıq sahəsinin sahibinin qərarından asılıdır. Onlar yalnız birinci sığorta zərfi ilə kifayətlənə, ya da əlavə olaraq 2-ci zərfi də seçə bilərlər. Lakin baza zərfi seçilmədən 2-ci zərf seçilə bilməz.

Pambıq sahəsinin sığortalanması üçün tariflər və sığorta haqları

Pambığın sığortası üçün tələb olunan sığorta tarifləri və sığorta haqları bitkinin məhsuldarlığı, qiyməti və seçilən sığorta zərfi ilə yanaşı bölgələrdən də asılı olaraq dəyişir. Daha az təbii fəlakət riski olan bölgələrdə sığortahaqları daha aşağıdır. Fəlakət riski yüksək olan ərazilərdə isə sığorta tarifləri və haqları nisbətən yüksəkdir.

Sığorta zərflərinin əhatə etdiyi risklər, azadolma məbləğləri və sığorta haqları ölkənin regionları üzrə aşağıdakı kimidir:

Göründüyü kimi pambığın sığortası üzrə ən yüksək sığorta tarifləri Gəncə-Qazax və Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonlarında, ən aşağı sığorta tarifləri isə Quba-Xaçmaz, Lənkəran və Abşerondadır. Pambıq bitkisinin geniş əkildiyi Aran zonasında da tariflər 1%-dən də aşağıdır.

Ayrı-ayrı bölgələrdə pambıq sahəsinin sığortalanması üçün sığorta haqqı belə hesablanır:

Misal. Bərdədə (Aran regionu) əkin sahəsi – 10 hektar, 1 hektar sahədən gözlənilən məhsuldarlıq – 20 sentner, 1 sentner məhsulun bazar qiyməti 60 manat olduqda:

Sığortahaqqı = 1 2000 manat X 0,95% = 114 manat təşkil edir.

Sığortahaqqının 50%-ni dövlət, qalan hissəsini fermer ödəyir. Nəticədə ümumi dəyəri 12 min manat olan məhsulun sığortalanması üçün fermer cəmi 57 manat və ya hər hektara cəmi 5,7 manat ödəyir.

Qaydalara əsasən, fermerlər sığortahaqqının onlara aid olan hissəsini hissələrlə ödəyə bilərlər. Bu halda sığortahaqqının yarısı dərhal, digər yarısı isə 1 aydan sonra ödənilir.

Fermerlərə sığortahaqqı güzəştləri

Pambıq sahəsinin sığortalanması zamanı fermerlərə sığortahaqqının ödənişində əlavə güzəştlər də nəzərdə tutulub. Belə ki, sığortalanmış məhsulun yerləşdiyi ərazi dolu riskindən qorunma konstruksiyalarına malik olduqda sığortahaqqına 5% güzəşt edilir. Bundan başqa, sığorta hadisəsi olmadan başa çatan hər ilə görə fermer sığortahaqqında 5% güzəşt alacaq. Məsələn, hadisəsiz keçən 1 ildən sonra sığortahaqqında 5%, iki ildən sonra 10%, üç ildən sonra isə 15% güzəşt ediləcək.

Nəhayət, yaşı 29-dan aşağı olan fermerlər “Gənc fermer” güzəştindən istifadə etməklə sığortahaqqını 5% az ödəyəcəklər.

Pambıq sahələrinin sığortalanması üçün müraciətlər başlayıb

Aqrar Sığorta Fondundan verilən məlumata görə, pambıq sahələrinin sığortalanması üçün müraciətlərə başlanılıb. Fermerlər və iş adamları pambıq sahələrinin sığortalanması üçün artıq indidən müraciət edə bilərlər. Müraciətlərin qəbulu aprelin 20-dək davam edəcək.

Aprelin 20-dək edilən müraciətlərdə pambıq sahəsinin sığortalanması üçün sahəyə baxış keçirilməyəcək. Aprelin 20-dən mayın 20-dək olan dövrdə edilən müraciətlər zamanı isə pambıq sahələrinin sığortalanması üçün əraziyə müstəqil sığorta eksperti gələrək sahəyə baxış keçirəcək.

Xatırladaq ki, aqrar sığorta mexanizmi çərçivəsində 14 bitki növü və məhsulunun sığortalanması nəzərdə tutulur. Bunlar - buğda, arpa, qarğıdalı, kartof, şəkər çuğunduru, portağal, narıngi, çay, çəltik, tütün, üzüm, fındıq və pambıqdır.